Ở trình độ Di truyền học phổ thông, người ta thường phân biệt 3 dạng biến dị di truyền:[3], [4], [5]

- đột biến,

- dòng gen,

- biến dị tổ hợp qua giao phối.

• Đột biến (mutation) là biến đổi của vật chất di truyền, đó là những biến đổi của ADN (hình 1) hoặc của biến đổi nhiễm sắc thể (hình 2).
• Dòng gen (gene flow) là thuật ngữ dùng để chỉ sự di cư hoặc nhập cư giữa các quần thể khác nhau nhưng của cùng một loài. Qua di cư hoặc nhập cư, quần thể có khả năng thêm các alen khác mà nó vốn không có (hình 3).
• Giao phối phát sinh các tổ hợp gen mới mà quần thể vốn không có, nhờ sự phân li độc lập trong giảm phân và tổ hợp tự do trong thụ tinh (hình 4). Dạng này gồm cả tái tổ hợp gen, bao gồm tái tổ hợp tương đồng và tái tổ hợp không tương đồng.

• Hình 1: Các dạng đột biến điểm ở gen.
• Hình 2: Các dạng đột biến NST thường gặp.
• Hình 3: Di cư hoặc nhập cư có thể tạo nguồn gen mới.
• Hình 4: Giao phối sinh ra nhiều biến dị tổ hợp mà bố/mẹ không có.